Rozwój technologiczny nigdy jeszcze nie był tak szybki. Na każdym kroku spotykamy się z nowinkami technologicznymi, wynalazkami i innowacyjnymi rozwiązaniami. Gdy wydaje nam się, że już nic nie może zostać ulepszone w danej dziedzinie, nagle dowiadujemy się o nowym rozwiązaniu. I jest to jedna z lepszych rzeczy, jaka mogła nas spotkać w XXI wieku.

Nowe technologie i ich konsekwencje

Jest jeszcze jednak druga strona medalu – to, w jaki sposób przystosowani jesteśmy do takich zmian. Musimy być świadomi negatywnych skutków, jakie mogą wywołać nowoczesne technologie u nas i u naszych dzieci. Istotnym aspektem, na który w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, jest to, że angażowanie się dzieci w obserwowanie ekranów (smartfon, tablet, komputer, telewizor), wywołuje rażące ograniczenie aktywności ruchowej. W konsekwencji dziecko może również mieć wzmożoną potrzebę ruchu lub też może powstać u niego zaburzenie sprawności ruchowej. 

Drugim bardzo szkodliwym aspektem jest praktykowanie spożywania posiłków podczas oglądania bajek. Może ono skutkować degradacją nawyków żywieniowych, co oznacza, że dziecko jest nieświadome co je i w jakich ilościach. Dzieje się tak, bo jest zajęte oglądaniem, nie różnicując przy tym składników i smaków.

Zbyt dużo czasu przeznaczone na gry i oglądanie różnych kanałów informacyjnych powoduje również, że dziecko przeznacza mniej czasu na czytanie i zdobywanie wiedzy. Co z kolei rzutuje na osiągnięcia szkolne i dalszą edukację, która wymaga stałego aktualizowania wiedzy i ćwiczenia pamięci.

Co więcej -  analiza skutków wczesnego i długiego korzystania z ekranów wskazuje na to, że im więcej czasu dziecko spędza przed urządzeniami typu smartfon czy telewizor przed ukończeniem 3 roku życia, tym mniej angażuje się w naukę w wieku lat 10! Nadmierne przebywanie przed ekranami i monitorami zwiększa impulsywność dzieci zarówno w sferze zachowania, jak i w sferze poznawczej, zmniejszając zdolność do wytrwałości i zainteresowania zadaniami intelektualnymi wymagającymi koncentracji. 

Wpływ nowych technologii na młodych - badania

Badania potwierdzają, że każda godzina przed monitorem między 5 a 11 rokiem życia zwiększa o 50% powstanie zaburzeń uwagi w 13 roku życia. Co więcej, stymulacja ekranami jest coraz częściej powodem diagnozowanej padaczki światłoczułej/fotogennej. Jest ona wywoływana przez bliską odległość ekranu, nadmierną ekspozycję na światło ekranu czy zdjęcia, które zajmują całe pole widzenia i migające światła.

Badania z wykorzystaniem MRI, jakim poddano przedszkolaki spędzające codziennie więcej niż 1 godzinę przed ekranem tabletu, smartfona, wykazały u nich nieprawidłowy rozwój istoty białej mózgu. Uzyskane dane wskazują, że konsekwencją takich zmian w mózgu są zaburzenia mowy i funkcji poznawczych. Ponadto towarzyszą im problemy z koncentracją uwagi, snem i jedzeniem.

Ma to korelację z zaburzeniami w układzie nerwowym dzieci z SPD (zaburzenia przetwarzania sensorycznego). Istota biała pełni rolę "okablowania komunikacyjnego" mózgu i determinuje tempo przetwarzania informacji. Osłonki mielinowe powstają w różnych okresach życia. W okresie płodowym połączenia nerwowe osłonięte są mieliną tylko w niektórych obszarach mózgu, aby po urodzeniu skokowo wzrastać.

W niektórych obszarach zakończenie mienilizacji następuje dopiero koło 30 roku życia. Najpóźniej osłonięte zostają aksony w płatach czołowych, które odpowiadają za rozumowanie przyczynowo-skutkowe, osąd oraz planowanie. Zakłada się, że niedobór mieliny w tych obszarach jest przyczyną niezdolności nastolatków do podejmowania dojrzałych decyzji.

Z badań dzieci w wieku od 5 do 18 lat wynika, że lepsze rozwinięcie istoty białej koreluje z wyższym wyrazem inteligencji. Istnieje hipoteza, że niedorozwój lub uszkodzenie mieliny jest skutkiem, a nie przyczyną złego przepływu sygnałów między neuronami. Na podstawie tych badań i odkryć należy rozważyć zasadność używania ekranów, wiedząc, że na skutek wpatrywania się w nie istnieje ogromne ryzyko zmian w układzie nerwowym.

Technologie to nie tylko negatywne konsekwencje dla wzroku, ale i całego organizmu

Pomówmy jeszcze o wpływie nowych technologii na rozwój mowy. Dlaczego? Ponieważ do nauki mowy potrzebne jest jednocześnie słyszenie wypowiadanych dźwięków oraz widzenie sposobu, w jakim rozmówca je wypowiada. Nagrania powodują tylko, że dzieci nie są w stanie technicznie naśladować realnego partnera rozmowy. Są więc zjawiskiem szkodliwy, które zaburza czas rozwoju. 

Kolejnym ważnym wskaźnikiem jest wpływ nowych technologii na rozwój psychoruchowy. Korzystanie z urządzeń elektronicznych negatywnie wpływa na aktywność ruchową, która dodatkowo ma ogromny wpływ na umiejętność koncentrowania się. Ponadto do opanowania motoryki małej oraz myślenia przestrzennego niezbędne jest działanie. Dziecko nabywa wczesne kompetencje matematyczne przez działanie, a nie poprzez oglądanie filmów o przeliczaniu.

Zastanawiający jest także wpływ nowych technologii na małą motorykę i funkcje percepcyjno-motoryczne. Nadmiar urządzeń elektronicznych wywołuje ograniczenie okazji do eksplorowania, rozwijanie siły mięśniowej, ograniczenie rozwoju ośrodków ruchowych i czuciowych. Przyczynia się również do powstawania trudności w rozwoju sprawności palców, chwytu, a także może wywołać przeciążenie nadgarstków, łokcia oraz obręczy barkowej.

Technologie wpływają negatywnie również na mięśnie oczu, mogąc doprowadzić do skurczu akomodacji, który w konsekwencji doprowadza do powstania krótkowzroczności nabytej. Mogą również prowadzić do niedomogi konwergencji i zaburzenia ruchomości okoruchowej. Kolejną kwestią jest fakt, iż zbyt długa ekspozycja na ekrany przyczynia się do intensywnego oddziaływania światła niebieskiego na organizm ludzki. Wpływ światła niebieskiego jest związany z mechanizmem działania barwnika wzrokowego, zwanego melanopsyną. A ten z kolei odpowiada za regulację rytmu biologicznego, a także cyklu dobowego.

Barwnik ten jest bardzo czuły na światło niebieskie, które reguluje wewnątrz zegar człowieka. Ilość światła niebieskiego wpływa na sen, koncentrację i nastrój. Zbyt duża dawka promieniowania niebieskiego wpływa negatywnie na poczucie komfortu dla oczu, samopoczucie, zdolność odprężenia się i jakość odpoczynku. Wielogodzinne korzystanie z ekranów to intensywna stymulacja wzroku, która może skutkować wysuszeniem oczu, zaburzeniami filmu łzowego co w konsekwencji może doprowadzić do zespołu suchego oka. Może również pojawić się syndrom widzenia komputerowego- CSV, co utrudnia to pracę przed monitorem jak również wywołuje dekoncentrację i uczucia dyskomfortu. W takiej sytuacji niezbędne są aktywności rozluźniające napięcie w mięśniach gałek ocznych i odpowiednia higiena wzroku. 

Ostatnim defektem, o którym warto wspomnieć, są zmiany postawy ciała. Głowa pochylona nad smartfonem zaczyna naciskać na kręgosłup szyjny, a to z kolei skutkuje bólami i zwyrodnieniami kręgosłupa. 

Podsumowanie

Widząc wszelkie konsekwencje nadmiernej ekspozycji na światło ekranów należy zadać sobie pytanie - ile czasu dziecko może oglądać telewizję, korzystać ze smartfona i innych urządzeń elektronicznych. W tym pytaniu kryją się liczne wątpliwości związane z tym, jak prawidłowo kształtować rozwój młodego człowieka. Pytanie to wprost wskazuje na wysiłek, jaki rodzice chcą włożyć, aby wzbudzić w dziecku ciekawość poznawczą i ciekawość drugiego człowieka.

Należy mieć na uwadze, że w tej kwestii duży wpływ ma również styl życia rodziny, jej nawyki oraz potrzeby. Wiele rodzin potrafi wypracować własne sposoby radzenia sobie z wykorzystywaniem nowoczesnych technologii. Warte uwagi jest rozważenie ustalenia z dzieckiem kontraktu zawierającego czas, przez który dziecko może korzystać z ekranów. Istotne jest też, aby dziecko korzystało z urządzeń w obecności osób dorosłych. Nie ma idealnej zgodności wśród specjalistów, co do idealnego czasu stymulacji urządzeniami elektronicznymi. Uważa się, że bezpieczny przedział czasowy zamyka się od 30 minut do 2 h w ciągu doby. Przy czym dzieci w wieku od 1 m-ca do 3 roku życia nie powinny w ogóle korzystać ze smartfonów, tabletów oraz komputerów.